W 2022 roku mija 250 lat od pierwszego rozbioru Polski, w wyniku którego do państwa pruskiego włączono część obszaru Kujaw, w tym większość obszaru województwa inowrocławskiego. Rozpoczął się długi, mający swe konsekwencje do dziś, podział przynależności państwowej Kujaw wschodnich i zachodnich (z wyjątkiem lat 1793-1815, gdzie całe Kujawy należały najpierw do państwa pruskiego, następnie zaś do Księstwa Warszawskiego).
Niezwykle trwałe okazały się szczególnie podziały z roku 1815.
Niniejsza wystawa przedstawia problematykę Kujaw widzianych jako obszar nadgraniczny.
Rozbiory Polski
"Mappa szczegulna woiewodztw brzeskiego kuiawskiego y inowrocławskiego zrządzona z innych wielu mieyscowych, tak dawniey jak y swieżo odrysowanych, tudzież gościńcowych y niewątpliwych wiadomosci przez Karola de Perthées Pułkownika Woysk Koronnych JKMci Geografa", 1785 r.,
Obwoluta mapy z 1785 roku
Statystyka ziem zabranych przez Prusy (pierwszy wiersz w tabeli) i Rosję (tereny ukraińskie – drugi, tereny litewskie – trzeci wiersz w tabeli) w czasie drugiego rozbioru Polski
Ustanowienie przez Fryderyka II kordonu sanitarnego, który de facto był wytyczeniem przyszłej granicy pruskiej po przeprowadzeniu pierwszego rozbioru Polski, 29 sierpnia 1770 r.
Polska za Stanisława Augusta podzielona 1772, 1793, 1795
Słupy graniczne
Plansza 2. Słupy graniczne Opis przebiegającej przez Kujawy granicy miedzy Prusami a Rosją. W drugiej rubryce podano numery słupów granicznych – na górze pruskich, na dole rosyjskich.
Granica prusko-rosyjska w rejonie Otłoczyna.
Pismo w sprawie wymagających renowacji słupów granicznych na granicy prusko-rosyjskiej (27 lutego 1855 r.).
Pismo w sprawie wymagających renowacji słupów granicznych na granicy prusko-rosyjskiej (27 lutego 1855 r.).
Informacja o usunięciu prusko-rosyjskich słupów granicznych oraz miejscach ich przechowywania
Informacja o usunięciu prusko-rosyjskich słupów granicznych oraz miejscach ich przechowywania
Informacja o pozostałościach prusko-rosyjskich słupów granicznych na Kujawach w 1919 r.
Informacja o pozostałościach prusko-rosyjskich słupów granicznych na Kujawach w 1919 r.
Mapa powiatu strzelińskiego. Powiat strzeliński był powiatem granicznym.
Budynki graniczne
Plan sytuacyjny położenie budynku urzędu celnego w Krzywym Kolanie, skala 1:500
Spis oraz koszt materiałów potrzebnych dla postawienia pompy dla urzędu celnego
Spis oraz koszt materiałów potrzebnych dla postawienia pompy dla urzędu celnego
Spis oraz koszt materiałów potrzebnych dla postawienia pompy dla urzędu celnego
Szkic usytuowania nowego budynku urzędu celnego w Krzywym Kolanie
Rzut parteru nowego budynku urzędu celnego w Krzywym Kolanie
Szkic przymocowania flagi do budynku urzędu celnego w Krzywym Kolanie, 1900 r.
Pismo określające stan zabezpieczenia granicy. Podano w nim m.in., że 83-kilometrowy odcinek strzeżony jest przez 18 funkcjonariuszy straży granicznej oraz 47 funkcjonariuszy administracji celnej
Pismo określające stan zabezpieczenia granicy. Podano w nim m.in., że 83-kilometrowy odcinek strzeżony jest przez 18 funkcjonariuszy straży granicznej oraz 47 funkcjonariuszy administracji celnej
Przekraczanie granicy
Obwieszczenie w ‘Dzienniku Urzędowym Powiatu Inowrocławskiego dotyczące "przyjmowania w służbę wychodźców polskich", Inowrocław 11 lipca 1855 r.
Obwieszczenie w ‘Dzienniku Urzędowym Powiatu Inowrocławskiego dotyczące "przyjmowania w służbę wychodźców polskich", Inowrocław 11 lipca 1855 r.
Instrukcja dotycząca przyjęcia polskich uchodźców i sprawowania nad nimi kontroli policyjnej
Rozporządzenie Landratury (starostwa) Inowrocławskiej w sprawie postępowania ze „zbiegami Polskimi klasy rzemieślników i robotników”, 13 lipca 1852 r.
Rozporządzenie Landratury (starostwa) Inowrocławskiej w sprawie postępowania ze „zbiegami Polskimi klasy rzemieślników i robotników”, 13 lipca 1852 r.
Pismo Franciszka Popławskiego zaświadczające o zwrocie towarów niesłusznie odebranych mu przez celników, 1868 r.
Spis rzeczy wywożonych przez Michalinę Baszka do Królestwa Polskiego, 1895 r.
Nielegalne przekraczanie granicy/przemyt
Lista rzeczy skonfiskowanych przemytnikom, 1916 r.
Lista rzeczy skonfiskowanych przemytnikom, 1916 r.
Lista rzeczy skonfiskowanych przemytnikom, 1916 r.
Pismo w sprawie napaści na trzy kobiety przez żołnierzy rosyjskich, którzy nielegalnie przekroczyli granicę państwową
Pismo w sprawie napaści na trzy kobiety przez żołnierzy rosyjskich, którzy nielegalnie przekroczyli granicę państwową
List informujący władze pruskie, że w jednym z mieszkań przebywa ranny 17-letni powstaniec styczniowy, który przekroczył granicę prusko-rosyjską, 1863 r.
Groby powstańców styczniowych: Kazimierza Czapli i Adama Budzińskiego w Inowrocławiu
Grób powstańca styczniowego Franciszka Gackiego w Inowrocławiu
Grób powstańca styczniowego Mateusza Rakowskiego w Inowrocławiu
Grób powstańca styczniowego Jana Ekowskiego w Inowrocławiu
Relikty pogranicza porozbiorowego
Pismo dotyczące lokalnych dróg, które zostały zlikwidowane w związku z powstaniem granicy prusko-rosyjskiej oraz przewidywalnych kosztów ich naprawy
Pismo dotyczące lokalnych dróg, które zostały zlikwidowane w związku z powstaniem granicy prusko-rosyjskiej oraz przewidywalnych kosztów ich naprawy
Pismo Wydziału Powiatowego w Inowrocławiu informujące o stanie dróg łączących dawny zabór pruski z dawną tzw. Kongresówką
Pismo Wydziału Powiatowego w Inowrocławiu informujące o stanie dróg łączących dawny zabór pruski z dawną tzw. Kongresówką
Pismo w sprawie budynków po urzędzie celnym przekazanych parafii w Siedlimowie
Pismo w sprawie budynków po urzędzie celnym przekazanych parafii w Siedlimowie