Archiwum rodzinne zostało przekazane przez Panią Gabrielę Szmańdę. Jej mąż Edward Szmańda, urodził się w Bydgoszczy 9 sierpnia 1925 roku. Absolwent Liceum Ogólnokształcącego nr 1 w Bydgoszczy. W latach 1948-1952 odbył studia polonistyczne na UMK w Toruniu. Od 1960 roku pracował w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bydgoszczy. Równocześnie był organizatorem, działaczem i pracownikiem Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. Okresowo pełnił tam funkcję członka zarządu, był także kierownikiem biura i biblioteki. Krótko pracował także w biurze Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy. Od 1972 roku zatrudniony był jako specjalista do spraw informacji naukowej (dokumentacja niemieckojęzyczna) w Zakładach Wytwórczych Sprzętu Teletechnicznego “Telfa” w Bydgoszczy. W latach 1972-1973 był kierownikiem Zakładowego Ośrodka Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej. Zmarł 10 maja 1998 roku.
Edward Szmańda był autorem ponad 100 prac z zakresu językoznawstwa. Współtworzył i aktywnie działał w wielu organizacjach i towarzystwach, m.in. w Towarzystwie Miłośników Języka Polskiego, Polskim Towarzystwie Językoznawczym, Komisji Poprawności i Kultury Języka przy Komitecie Językoznawstwa PAN, Bydgoskim Towarzystwie Naukowym, Towarzystwie Miłośników Miasta Bydgoszczy, Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwie Kulturalnym.
Archiwum Edwarda Szmańdy to publikacje, artykuły, wycinki prasowe, katalogi haseł językowych (kartoteki), wypisy źródłowe z literatury, dokumentacja działalności społecznej, dokumenty osobiste, kolekcja pocztówek, fotografie dotyczące Bydgoszczy. Cenną część zbioru stanowią fotografie, także albumy, spokrewnionej rodziny Domerackich.
